بای پس معده یا جراحی چاقی، روشی است که هدفش کمک به مدیریت چاقی شماست. افراد زیادی از چاقی شدید رنج می‌برند، به این معنی که شاخص توده بدنی (BMI) ۴۰ یا چربی بیش از حد و غیر قابل قبول دارند.
آمارهای اخیر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) نشان می‌دهد که میزان چاقی در افراد بزرگسال در سال‌های اخیر در مقایسه با سال‌های پیشین افزایش چشمگیری داشته است.
چاقی می‌تواند خطر ابتلا به دیابت، آرتریت، فشار خون بالا، بیماری قلبی و سایر بیماری‌ها را افزایش دهد. متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، کاهش وزن را برای ارتقای سلامت کلی توصیه می‌کنند.
عمل بای پس معده یکی از راه‌های درمان چاقی و کمک به کاهش وزن است. برای آگاهی از این روش و اثرات آن با ما همراه باشید.
بای پس معده چیست؟
اگرچه رژیم غذایی و ورزش معمولا اولین توصیه‌ها برای کاهش وزن هستند، اما این راهکارها برای همه موثر نیستند و نیاز به راهکارهای جدی‌تری است.
در مواردی که تغییر سبک زندگی بی‌اثر باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. بای پس معده یا جراحی چاقی نوعی روش درمانی است که می‌تواند یک گزینه پایدار و طولانی مدت برای کاهش وزن باشد.
به طور کلی، این رویه‌ی درمانی به یکی از سه روش زیر انجام می‌شود:
روش محدود کننده (Restrictive): جراح اندازه معده را کاهش می‌دهد.
روش سوء جذب (Malabsorption): جراح مقدار روده کوچکی که غذا می‌تواند از آن عبور کند را کاهش می‌دهد.
روش ترکیبی (Mixed): این روش‌ها مصرف غذا را محدود می‌کنند و باعث سوءجذب می‌شوند.
عمل باندینگ معده قابل تنظیم لاپاراسکوپی
عمل باندینگ قابل تنظیم معده با لاپاراسکوپی (LAGB) یکی از انواع جراحی‌های کاهش وزن محدود است. این روش جراحی در بین مردم با عنوان اسلیو معده نیز شناخته می‌شود.
این روش توسط یک جراح متخصص انجام می‌شود که ابزاری به نام لاپاراسکوپ را از طریق برش‌های کوچک در قسمت فوقانی شکم وارد بدن می‌کند و یک نوار قابل تنظیم در اطراف قسمت بالای معده قرار می‌دهد تا یک کیسه کوچک ایجاد کند. نتیجه این روش بعد از عمل آن است که فرد با کوچکترین خوردن احساس سیری می‌کند.
عمل باندینگ معده با لاپاراسکوپی (LAGB) کم‌تهاجمی‌ترین روش معده است. پزشک می‌تواند در صورت لزوم نوار را تنظیم کند تا امکان افزایش یا کاهش مصرف غذا فراهم شود.
اسلیو گاسترکتومی عمودی
اسلیو گاسترکتومی یا اسلیو معده عمودی(VSG) نیز روشی است که بیشتر به عنوان “منگنه کردن معده” شناخته می‌شود.
در طول جراحی، جراح بخشی از معده را برای همیشه برمی‌دارد و مقدار غذایی که فرد می‌تواند بخورد را محدود می‌کند. جراح همچنین بخش زیاد و شاید همه سلول‌های تولید کننده گرلین از لایه غشای مخاطی معده را حذف می‌کند.
گرلین یک هورمون گرسنگی است، بنابراین کاهش تولید آن به این معنی است که اشتهای فرد به شدت کاهش می‌یابد.
جراح قسمت‌های باقیمانده معده را با استفاده از منگنه‌های جراحی به یکدیگر متصل می‌کند.
عمل بای پس معده Roux-en-Y
در عمل بای پس معده که به آن بای پس معده به روش Roux-en-Y (roo-w-wy) نیز می‌گویند، جراح اندازه معده را تقریباً به اندازه یک توپ گلف کاهش می‌دهد.
جراح این کار را با بریدن کیسه کوچکی از بالای معده و جدا کردن آن از بقیه معده انجام می‌دهد، سپس بخشی از ابتدای روده کوچک را بریده و روده باریک را به صورت مستقیم به این معده کوچک شده به نام اندام روکس متصل می‌کند.
غذا مستقیماً از کیسه کوچک به قسمت پایین روده کوچک منتقل می‌شود. این روش یک روش سوء جذب است، زیرا هر چقدر زمان کمتری غذا در روده کوچک بماند، بدن غذای کمتری را جذب می‌کند.
زمان بهبودی و رژیم غذایی بای پس معده
زمان بهبودی عمل جراحی بای پس معده به نوع عمل انجام شده بستگی دارد. به طور کلی، هرچه این روش تهاجمی‌تر باشد، زمان بهبودی نیز طولانی‌تر خواهد بود.
همچنین بهبودی فرد به این مورد هم بستگی دارد که آیا در حین جراحی عوارضی وجود داشته است یا خیر.
تغییرات رژیم غذایی پس از عمل جراحی بای پس معده برای اطمینان از عدم بروز عوارض ضروری است. افرادی که این عمل را انجام داده‌اند، باید همیشه توصیه‌های پزشک‌شان را در مورد اینکه چه چیزی بخورند و چه چیزی نخورند را جدی بگیرند و از آن پیروی کنند.
رژیم غذایی به تدریج در مراحل مختلف ریکاوری تغییر می‌کند. برنامه غذایی مراقبت بعد از درمان ممکن است شامل مراحل زیر باشد:
مایعات شفاف: برای روز اول فقط می‌توانید مایعات شفاف مانند آب بنوشید. هدف این است که مطمئن شوید بدن‌‌تان هیدراته باقی می‌ماند. در کنار آن باید از هر چیزی که می‌تواند معده را تحریک کند هم دوری کنید.
مایعات: پس از روز اول، فرد می‌تواند مایعات دیگری را به آرامی بنوشد تا مطمئن شود که بدنش مواد مغذی کافی را دریافت می‌کند. این مرحله می‌تواند تا 14 روز طول بکشد.
غذای نرم: افراد می‌توانند غذای پوره شده بخورند و شیک‌های پروتئینی به جای اینکه تنها منبع پروتئین باشند، مکمل هستند.
غذای معمولی: حدود 7 هفته پس از جراحی، افراد می‌توانند غذاهای معمولی بخورند. اما پرهیز از برخی مواد مانند قندهای اضافه شده و کافئین هنوز حیاتی است.
توصیه‌های غذایی با توجه به سابقه پزشکی و سایر شرایط سلامتی فرد متفاوت خواهد بود.
هر فرد توصیه‌های شخصی را از پزشک خودش یا متخصص تغذیه دریافت می‌کند تا مطمئن شود که رژیم غذایی مناسبی دارد.
خطرات و عوارض عمل بای پس معده
مانند تمام جراحی‌ها، عمل بای پس معده نیز دارای خطرات و عوارض بالقوه‌ای مانند خطر عفونت است.
اما این تصور غلط رایج که احتمال مرگ بر اثر جراحی متابولیک و چاقی بیشتر از احتمال مرگ بر اثر خود چاقی است، تصور بسیار نادرستی است.
داده‌های مراکز مهم پزشکی نشان می‌دهند که خطر مرگ طی 30 روز پس از جراحی چاقی به طور متوسط 0.13٪ یا تقریباً 1 از 1000 بیمار است. این خطر به طور قابل توجهی کمتر از آن میزانی است که در بسیاری از عمل‌های دیگر رخ می‌دهد.
سایر عوارض
سایر عوارض احتمالی جراحی چاقی عبارتند از:
سندرم دامپینگ: این دسته از علائم زمانی رخ می‌دهد که غذا و مایعات به سرعت و در مقادیر بیشتر از حد معمول وارد روده کوچک می‌شوند. افراد ممکن است عرق کردن، سرگیجه، تپش قلب، درد شکم، حالت تهوع، استفراغ یا اسهال را تجربه کنند.
نشتی: نشتی ممکن است به دلیل جراحی اتفاق بیفتد، اما جراح معمولاً قبل از اتمام عمل، همه آنها را بررسی می‌کند. انجام معاینات منظم برای اطمینان از اینکه نشتی بعداً رخ ندهد ضروری است.
یبوست: یبوست می‌تواند به دلیل ننوشیدن مایعات کافی در فرد ایجاد شود.
چین‌های پوستی: این چین‌ها می‌توانند به دلیل کاهش وزن از هر نوعی به وجود بیایند و علت آن فقط مربوط به نتیجه جراحی بای پس معده نیست.
کمبود ویتامین: کاهش شدید مقدار غذایی که فرد می‌خورد، می‌تواند باعث کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مناسب در رژیم غذایی شود. یک متخصص تغذیه می‌تواند توصیه‌هایی در مورد اینکه کدام غذاها را باید مصرف کرد، ارائه دهد.
لاغر نشدن: اگر فردی تحت عمل جراحی بای پس معده قرار گیرد، اما رژیم غذایی خود را به طور اساسی تغییر ندهد، ممکن است وزنش کاهش نیابد. در مورد عمل باندینگ معده با لاپاراسکوپی (LAGB) ، باند می‌تواند در طول زمان گسترش یابد. در نتیجه، فرد می‌تواند بیشتر غذا بخورد که به طور بالقوه منجر به افزایش وزن می‌شود.
جراحی بای پس معده چقدر طول می‌کشد؟
جراحی بای پس معده معمولاً به روش لاپاراسکوپی انجام می‌شود که شامل برش‌های کوچک با کمک یک دوربین کوچک است. این تکنیک عوارض و ناراحتی چاقی شما را کاهش می‌دهد و بازگشت به زندگی عادی را برای شما آسان‌تر می‌کند. این روش معمولاً چند ساعت طول می‌کشد، اما زمان آماده‌سازی و بهبودی نیز باید به این زمان اضافه شود.
آماده‌سازی جراحی بای پس معده
آماده سازی برای جراحی چاقی معمولاً طولانی‌ترین بخش این فرآیند است. به این دلیل که شما باید عادت‌هایی را که بای پس معده برای آنها طراحی شده را رعایت کنید و این کار تا شما به آمادگی لازم برسید، زمان می‌برد.
در حالت عادی، شما باید قبل از عمل جراحی نسبت به کاهش وزن‌تان حسن نیت و اطمینان لازم و کافی را پیدا کنید، که این کار ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد. از طرفی مسئله هزینه جراحی نیز است، بسیاری از شرکت‌های بیمه جراحی چاقی را پوشش نمی‌دهند مگر اینکه برنامه کاهش وزن را تکمیل کنید، که باز هر شرکت بیمه‌ای رویکرد متفاوتی به آن دارد.
علاوه بر این‌ها، ممکن است نیاز به ارزیابی روانپزشکی داشته باشید تا مشخص شود که آیا از نظر ذهنی برای جراحی آماده هستید یا خیر. همچنین اگر سیگار می‌کشید، باید آن را ترک کنید.
در روزهایی که به عمل جراحی نزدیک می‌شوید نیز محدودیت‌هایی برای خوردن یا نوشیدن خواهید داشت و باید از مصرف برخی داروها اجتناب کنید.
زمان عمل بای پس معده
پس از تکمیل تمام آماده‌سازی‌های لازم، می‌توانید فرایند اصلی عمل را شروع کنید. این قسمت سریع‌ترین بخش فرآیند است، زیرا عمل جراحی بای پس معده تنها دو تا سه ساعت طول می‌کشد. در این مدت تحت بیهوشی عمومی خواهید بود و در این مدت چیزی احساس نخواهید کرد.
بای پس معده به روش لاپاراسکوپی که با برش‌های کوچک و یک دوربین کوچک برای مشاهده ناحیه جراحی استفاده می‌شود، پیچیده‌تر از بای پس معده باز است، اما به طور کلی انجام آن بیشتر طول نمی‌کشد. یک مطالعه نشان داده که میانگین زمان عمل برای بای پس لاپاراسکوپی معده حدود 186 دقیقه است، در حالی که جراحی باز کمی بیش از 200 دقیقه طول می‌کشد.
زمان بهبودی و ریکاوری بای پس معده
پس از جراحی، چند روز در بیمارستان بستری خواهید بود. پس از آن، می‌توانید به خانه بروید و شروع به کار کنید و زندگی خود را به حالت عادی برگردانید.
هنگامی که به خانه رسیدید، باید از بلند کردن اجسام سنگین یا فعالیت‌های شدید خودداری کنید، به ویژه اگر باعث درد می‌شوند. برای جلوگیری از لخته شدن خون باید در این مدت راه بروید، اما مطمئن شوید که استراحت کافی نیز داشته باشید.
بعد از دو یا سه هفته، زخم شما کاملاً بسته می‌شود و باید بتوانید به کار خودتان برگردید. اگر جراحی لاپاراسکوپی انجام داده‌اید، باید حداقل به مدت چهار هفته از فعالیت‌های شدید خودداری کنید. جراحی باز به 12 هفته بهبودی نیاز دارد.
شما باید بعد از سپری کردن چند ماه به غذای معمولی برسید، بلافاصله بعد از جراحی با مایعات شروع کنید و به تدریج غذاهای جامد بیشتری را اضافه کنید. بعد از حدود سه ماه، باید رژیم کاهش وزن خود را کاملاً تغییر دهید.
سوالات متداول بای پس معده
برخی از سوالاتی که بیماران درباره جراحی بای پس معده می‌پرسند شامل موارد زیر است.
مدت بستری شدن در بیمارستان بعد از بای پس معده چقدر است؟
معمولاً لازم نیست بیش از دو یا سه روز پس از جراحی در بیمارستان بمانید. اگر هر گونه عارضه‌ای داشتید، مدت زمان بستری شدن ممکن است طولانی‌تر باشد.
برای بای پس معده چند برش لازم است؟
بای پس لاپاراسکوپی معده از پنج یا شش برش کوچک استفاده می‌کند. جراح شما از این برش‌ها برای قرار دادن لاپاراسکوپ (یک دوربین کوچک روی لوله) و ابزارهای مختلف در طول جراحی استفاده می‌کند. این روش به جراحی باز ترجیح داده می‌شود، زیرا برش ها بسیار کوچکتر هستند و در نهایت آسیب کمتری ایجاد می‌کنند.
چه مدت بعد از جراحی می‌توانم رانندگی کنم؟
اگر داروهای تسکین‌دهنده‌ای مصرف می‌کنید که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند، باید تا زمانی که آن داروها را قطع نکرده‌اید از رانندگی خودداری کنید. برای بای پس معده لاپاراسکوپی، معمولاً حدود چهار هفته است.
بای پس معده – انجام تعهد
برای بسیاری از افراد، جراحی بای پس معده یک گام بزرگ در کاهش وزن است. اگر عمل قرار است موفقیت‌آمیز باشد به تعهد شما نیز نیاز دارد و بخشی از این تعهد زمان آماده‌سازی و بهبودی است. همه چیز وقتی خوب پیش می‌رود که زندگی شما بعد از عمل وارد مرحله جدید و بهتری شده باشد.
اگر چاق هستید و می‌خواهید برای کاهش وزن اقدام کنید، ممکن است واجد شرایط جراحی چاقی باشید. برای تشخیص این موضوع با یک پزشک جراح ماهر و با تجربه ملاقات کنید تا معلوم شود که آیا عمل جراحی بای پس معده برای شما مناسب است یا خیر.
خلاصه
جراحی بای پس معده به هیچ وجه یک “راه‌حل آسان” نیست، چون شامل ایجاد تغییرات زیادی در رژیم غذایی برای کاهش وزن می‌شود. اما برای بسیاری از افراد می‌تواند گامی بسیار مهم در جهت کاهش وزن متوسط بدن باشد.
مزایای جراحی بای پس معده معمولاً بیشتر از خطرات آن است. گروه‌های حمایت از کاهش وزن، به‌ویژه گروه‌هایی که به طور خاص برای افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند، می‌توانند به فرد کمک کنند تا به روال بعد از جراحی خود پایبند بماند و حمایت عاطفی حیاتی داشته باشند.
